Witold Wirpsza coraz częściej wymieniany jest w gronie najważniejszych i najciekawszych polskich poetów drugiej połowy XX wieku. Zwłaszcza w ostatnich dekadach twórczość zmarłego w 1985 roku autora stała się istotnym punktem odniesienia dla pisarzy i artystów, jak również przedmiotem badań literaturoznawców, proponujących kolejne interpretacje jego wierszy, próz, dramatów i esejów. Czytelnikom nic nie zastąpi jednak przyjemności i ekscytacji płynących z poznawania „nowych” tekstów Wirpszy – napisanych przed laty, zdeponowanych w archiwach, odkrywanych zaś i publikowanych dziś w zupełnie odmiennych warunkach kulturowych. Źródłem takiego lekturowego doświadczenia mogą stać się Wiersze odnalezione, przynoszące bogaty wybór juweniliów oraz fascynujący zbiór utworów późnych. W prezentacji Wierszy wczesnych uwagę zwracają przede wszystkim pierwsze wersje arcydzieł Wirpszy – Don Juana i Faetona – oraz obszerny poemat Kobiety biblijne, zapowiadający postsekularną poetykę jego późniejszych dokonań. Włączone do wydania faksymilia rękopisów dają wgląd w materialność korygowanych i przepisywanych przez poetę tekstów. Druga część książki – Wiersze późne – zawiera z kolei utwory pisane na emigracji, które nie weszły w skład żadnego z opublikowanych tomów Wirpszy. Są wśród nich także teksty niedokończone, najprawdopodobniej ostatnie, nad którymi pracował.
Wiersze odnalezione uzupełniają zatem korpus utworów Witolda Wirpszy, pozwalając prześledzić jego twórczość od lat trzydziestych do osiemdziesiątych XX wieku – od brulionowej wersji debiutanckiego Średniowiecza do intrygującego poematu Wielka mapa, który uznać można za symboliczne podsumowanie jego poetyckiej drogi. Występujący w nim „Wielki Nauczyciel” zwraca się do bohatera z poleceniem sporządzenia mapy, wręczając mu proste narzędzia oraz legendę. Ta ostatnia to jednak „zwitek ze znakami, które nie wiadomo do czego się odnoszą” i które okazują się „niejasne”. Choć uznawanego niegdyś za autora hermetycznego Wirpszę rozumiemy dziś coraz lepiej, zadanie interpretacji jego utworów wciąż przypominać może trudy opisywanego w poemacie domorosłego kartografa. Wiersze odnalezione dostarczają nam legendę ułatwiającą odczytanie jego wczesnych i późnych tekstów, nie kończą jednak literackiej legendy Wielkiego Poety.
Piotr Bogalecki
WITOLD WIRPSZA
Ur. 4.12.1918 r. w Odessie, zm. 16.09. 1985 w Berlinie, gdzie został pierwotnie pochowany (obecnie grób pisarza znajduje się w Warszawie przy. ul. Wałbrzyskiej). Poeta, prozaik, krytyk, tłumacz z j. niemieckiego. Mąż Marii Kureckiej. Szkołę średnią ukończył w Gdyni (1936). Debiutował poetycko w „Kuźni Młodych” (1935). Studiował w Warszawie prawo oraz pianistykę. We wrześniu 1939, po obronie Oksywia, osadzony w oflagu Neubrandenburg, następnie w Gross Born. Po wojnie zamieszkał w Krakowie. Później osiedlił się w Szczecinie (1947-1956). W latach 1956-1957 pracował w redakcjach „Po prostu” i „Nowej Kultury” w Warszawie. Po pobytach na stypendiach w Berlinie (1967-68 i 1970) oraz w Lucernie (1970) zamieszkał w roku 1971 w Berlinie Zachodnim. Po wystąpieniu z PZPR na znak protestu przeciw inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację objęty zakazem druku. Zmuszony do podjęcia wraz żoną decyzji o emigracji po oskarżeniach o zdradę, w związku z publikacją eseju Polaku, kim jesteś? (1971), i po odmowie przedłużenia paszportu w roku 1972. Autor wielu zbiorów poezji, książek eseistycznych, dramatów i powieści, które nie ukazały się za jego życia: Faeton (1988 i 2006), Nowy podręcznik wydajnego zażywania narkotyków (1995), Cząstkowa próba o człowieku (2005), Spis ludności (2005), Przypomnienie Hioba (w zbiorze Utwory ostatnie, 2007), Sama niewinność (2017), Umieralnia (2019).
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Witold Wirpsza "Wiersze odnalezione"
Instytut Mikołowski, 2023
Opracował i przedmową opatrzył: Dariusz Pawelec
Stron: 134
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
ISBN 978-83-65250-56-8
Cena: 40 zł
Zamówienia na książkę prosimy składać na maila: im.sklep@wp.pl