W tych wierszach oprócz zdań są znaki, które Marcin Zegadło pozostawia „na wypadek gdyby…”. Gdyby było po utracie, po rozstaniu, po życiu. Każdy wiersz jest sceną z dzisiaj, każdy kończy się śmiercią, pomiędzy słowami. Puenty – jak druga strona lornetki – oddalają obraz, tworząc ostateczny dystans. To dla mnie istota poezji – poezji „w mojej […]
Diarysta zawsze jest w drodze. Uparcie dąży do celu, ale często zatrzymuje się, jakby sprawdzając, czy kierunek, który obrał, jest na pewno właściwy. Rytm jego narracji, powiedziałbym za Paulem Valérym, jest rytmem marszu. Kiedy kończy się marsz, wędrówka powinna osiągnąć kres. Ale w dokumentach życia osobistego rzadko kiedy zdarza się pointa. Dlatego zapiski, notatki, listy, […]
Poemat, który syntezuje formuła „Wyrok na mnie już zapadł”, to najstarszy znany wiersz Rafała Wojaczka. Datowany jest na 1964 rok, zatem poeta, którego „nieśmiertelność miała być krótka, ale pewna”, ukończył go mając 19 lat. Należy jednak przyjąć, że inicjalne utwory powstawały nieco wcześniej: po maturze (w liście do Stefanii Cisek przyszły autor Sezonu deklarował: „Przypuszczam, […]
W debiutanckim tomie Adriana Korlackiego „Ćwiczenia na długich czasach” to właśnie wykształcona świadomość odrębności zgłębianego języka, a zarazem pokora wobec jego koniec końców niezgłębionej natury i rozlicznych struktur, grają pierwsze skrzypce. Jest bowiem Korlacki w swoich nowych wierszach równie zanurzony w literackiej tradycji, co do niej zdystansowany, równie obyty w bogactwie rozmaitych dykcji, lecz świadomie […]
Wiersze z tomu Lallen Tomasza Hrynacza jawią się jako semantyczne przesunięcia w pola, gdzie panuje chaosmos komunikacyjnego szumu, coraz bardziej anonimowego, a przez to coraz bardziej pospólnego – jako polifonia bezładu świata i naszych nieustannych z nim potyczek. Nie wiadomo już, kto jest nadawcą, a kto odbiorcą. Role się niejako same znoszą i przez to […]
Przełożył Paweł Marcinkiewicz
Wieloczęściowy poemat Kazimierza Brakonieckiego o poezji i poetach jest zjawiskiem wyjątkowym. Jakie wcześniejsze zamysły można by przywołać? „Piekło polskie” Gałczyńskiego z jego groteskowymi charakterystykami poetów i dantejskim guarda e passa? To na pewno nie. „Trzy poematy” Zbigniewa Bieńkowskiego jako próbę ogarnięcia poetyckiego uniwersum, i jego interpretacje poezji polskiej i obcej poezją dyskursu? Może tylko wstępny […]
Żywe mumie, trzeci tom zapisków Macieja Meleckiego, to swoisty roller coaster wielokierunkowego namysłu nad złożonością opresji współczesnego świata wobec jednostki uwikłanej w jego miażdżące tryby. Kontrplany danych tekstów wynikają z potrzeby odzyskiwania tajonych i wypieranych prawd, subiektywnie postrzeganych poprzez kontrastowość zestawianych wypowiedzi, generowanych różnorakim językiem. Prozy poetyckie zderzają się z analizami mechanizmów autorytarnej władzy, a […]
Witold Wirpsza coraz częściej wymieniany jest w gronie najważniejszych i najciekawszych polskich poetów drugiej połowy XX wieku. Zwłaszcza w ostatnich dekadach twórczość zmarłego w 1985 roku autora stała się istotnym punktem odniesienia dla pisarzy i artystów, jak również przedmiotem badań literaturoznawców, proponujących kolejne interpretacje jego wierszy, próz, dramatów i esejów. Czytelnikom nic nie zastąpi jednak […]
Gdy Autor (którego pisarstwa jestem fanką) zaczyna swój tom wierszy od „kryzysu wieków średnich”, nie spodziewam się wcale bezużytecznego biadania; zbyt dobrze znam Autora, który od lat w swych książkach na nice odwraca popularne schematy opowieści. Oto czeka nas istny rollercoaster, a nasz skromny czytelniczy wagonik pierwszych rozpoznań nie może się czuć bezpiecznie na ruchomych […]
W czasach radykalnej empatii, czułych narratorów i przyjaznego motywowania, Genowefa Jakubowska – Fijałkowska proponuje lirykę (pozornie) nieczułą, zwłaszcza wobec samej siebie. Lirykę nie oszczędzającą nikogo – zarówno czytelnika, jak i autorskiej persony. To poezja zirytowana, niedospana, politycznie zorientowana, ale też bezradna, samotna, skazana – parafrazując autorkę – na jedno dożywocie. Nie przebierająca w słowach, ale […]
Stulecie Amatorskiego Klubu Sportowego Mikołów, przypadające w 2023 roku, stworzyło naturalny kontekst dla wydania niniejszej monografii klubu, autorstwa Leonarda Spałka. Monografia ta jest wydaniem już czwartym – mocno rozbudowanym, zmodyfikowanym i wielce zaktualizowanym. Wiąże się to z potrzebą koniecznego uzupełnienia danych historycznych, jakie na przestrzeni dziesięciu lat, od momentu publikacji wydania trzeciego w 2013 roku, […]
Scherzofrenia przynosi wiersze powstające na przestrzeni ostatnich sześciu lat. Autor przepracował swój idiolekt dzięki poszerzeniu semantycznemu zakresu tematycznych ujawnień, wywiedzionych ze splotu jednostkowej konfrontacji z coraz bardziej zaburzonym światem realnym. Scherzo – forma muzyczna oparta na rytmie i artykulacji, a zwłaszcza człon „-frenia” konotujący w stronę choroby psychicznej – służą Wojtyle za element trawestujący typowe […]
Nowe wiersze Rafała Skoniecznego są ciemne i gęste. Przypominają pracę pamięci złożoną z fragmentów obrazów, powidoków, niejasnych przeczuć. Autor zabiera czytelnika w przeszłość, teraźniejszość i przyszłość – zaprasza do pokoi, w których błądzi się pomiędzy tym, co utracone, a nigdy nieotrzymane. Dawno nie czytałam książki poetyckiej, która tak przekonująco mówiłaby o samotności i niepokoju. Udaje […]
Nie da się tych wierszy przyszpilić do jednej planszy, ująć w jednej formule. Choć można by tu pewnie coś powiedzieć o ascezie. Albo o aforyzmach. Albo o ironii. Tak, jeśli już, o ironii chyba bardziej niż o czymś innym. O dystansie więc wobec słów, postaci i rzeczy, wobec teraźniejszości i pamięci, a przy tym także […]
Historie własne, ale i cudze. Abstrakcja, ale i konkret. Ślady życia codziennego do odszyfrowania w szeregu uników, językowych szarad, gier z czytelnikiem. Kiedy już wsiądziesz do tego semantycznego rollercoastera, pośród huku i świateł zobaczysz mimo wszystko świat. „I tak tutaj nie mieszkamy” – ta wspaniała fraza z wiersza Cel świetnie oddaje istotę poezji. Oto wszakże […]
„Włożyłem ręce w te wiersze” – mógłby powiedzieć poeta o zręcznych synapsach, które po mistrzowsku żonglują słowami. Od siebie dodam: „Co tu się, panie, dzieje z językiem? Język staje kołkiem w płocie!”. Poezja Mirosława Gabrysia jest po ludzku anarchistyczna. Już nie młodzieńcza, ale jeszcze nie stetryczała – znaczy dojrzała. Najlepszą rekomendację tym wierszom wystawiła moja […]
Jeżeli wiecie, że istnieje coś takiego jak „teologia czułości“, możecie być niemal pewni, że właśnie tutaj pojawia się ona w swojej nagości. Za każdym wierszem jest jedno ludzkie przytulenie, gdyż za każdym życiem, które rozpłynęło się w bezpowrotności, jest głębokie doświadczenie współczucia oraz współzależność, zaufanie i nadzieja. Ta poezja wrażliwie wskrzeszanej pamięci zmusza do uklęknięcia. […]
Fałda Adama Sikory to druga książka – album, wydana przez Instytut Mikołowski, przedstawiająca jego plastyczne prace, inspirowane w tym przypadku tytułowym pojęciem, zaczęrpniętym wprost z jednej z ostatnich książek Gilles’a Deleuze’a, która stanowi opracowanie filozofii Leibniza. Tytułowego pojęcia „fałdy” Deleuze użył w swoim odczytaniu barokowego myśliciela, by podsumować własną filozofię bytu. Sikorę zainspirowało interpretowanie przez francuskiego […]
Kto mieszka z kotem, ten do niego mówi. Często kwęka, marudzi albo wzdycha nad losem, relacjonuje wydarzenia i uświadamia sobie, że fraszką jest los człowieka. Coś nie wychodzi, czegoś nie warto, czegoś nie wiadomo. Ale może też puszczać kotu płyty, a kot(a) odwraca łebek o 60 stopni jak płomykówka. Kto zna ten rodzaj porozumienia, ten […]
Wulgaryzmy są tu jak paciorki różańca. A bluzg objawia się przede wszystkim jako bluźnierstwo. To znak, że idzie o wiarę, tę najprawdziwszą z prawdziwych. Tam bowiem, gdzie nie ma blasfemii, nie ma i rzeczywistej wiary, nie ma rzeczywistej świętości. Tyle że w przypadku poezji Marcina Biesa jest to sacrum z samego dna bytu, który tym […]
40 lat systematycznej i rewelatorskiej twórczości poetyckiej (11 tomów wierszy) Jana Kaspra układa się w oryginalną i niezwykle wartościową summę doświadczeń osobistych, społecznych i historycznych. W przeciągu całego jego pisarstwa ważne znaczenie miało dorastanie w dobie komunistycznej Polski, wynaturzeń ówczesnego reżimu, życie w totalitaryzmie zależnym od sowieckich sąsiadów. Pamięć o tych bolesnych doświadczeniach trwa do […]
Tomasz Jamroziński wrócił po długiej nieobecności z nowymi wierszami i są to całkiem udane liturgie. Już to samo w sobie powinno być zachętą. Ale jakie to są wiersze! W tych wierszach dla draki stał schron. Z tych wierszy dowiemy się, z czego bierze się depresja izraelskich piłkarzy. I jeszcze, że nikt nikomu drzazgi z oka […]
Jeśli ktoś pisze: „Nie mam do powiedzenia zbyt wielu mądrych zdań / jedyne co mi czasem wychodzi to przypadkowa mądrość/ w gonitwie szybko wypowiedzianych słów albo myśli” – to budzi moje zaufanie. Jednak gdyby w wierszach Rafała Rutkowskiego nawet nie było mądrości, to dla takich obrazów jak ten z wiersza „Białe jak śnieg”: „Widziałem śmierć […]
O wyjątkowości Don Juana stanowi nade wszystko jego pierwszeństwo: poemat ów wyznacza bowiem początek przynajmniej kilku tendencji artystycznych kluczowych dla dojrzalej twórczości Wirpszy. Jest to jego pierwsza książka poetycka przyjmująca formę rozbudowanego, wieloczęściowego i wariacyjnego poematu na określony temat, która rychło stanie się znakiem rozpoznawczym autora Faetona. Tego ostatniego wyprzedza Don Juan zastosowaniem autorskiego, można […]
Wiersze prawie wszystkie Aleksandra Jurewicza – obszerny wybór z całej dotychczasowej twórczości poety, poczynając od „Po drugiej stronie” (1978), poprzez słynny poemat „Lida” (1990), aż po wiersze ostatnie – to książka piękna i istotna. Zakomponowane na nowo liryki – bo przecież „wiersze prawie wszystkie” to, w niezwykły sposób, odrębna, nowa rzecz poetycka – budują przejmujący […]
Mikołowski kalejdoskop to zbiór tekstów bardzo różnych, zarówno pod względem formy, jak i treści. Zamieszczone tutaj historie nie musiały się wydarzyć, a przytoczone słowa nie musiały paść. Ale mogły. Tym, co je łączy i spaja w jedną całość, jest wspólny mikołowski kontekst: nawiązania do osób, które istniały naprawdę, prawdziwych miejsc na mapie miasta lub do faktycznych […]
Kim jest Anna Q, najważniejsza postać tomu Anny Augustyniak? Czasami artystką wizualną – jedną z wielu, które żyły krótko i niebezpiecznie. Czasem to po prostu jedna z kobiet, występujących na najmniejszej scenie świata, w dramacie, który rozgrywa się między dwojgiem kochanków. Czasem jest to osoba zaplątana w okrucieństwo historii. Krew, śmierć, gwałt, ekstremalne okrucieństwo, psychiczna […]